<b>Kur’an’da “Sebîl” Kelimesi Bağlamında “Yol” Kavramının Semantik Analiz</b> / </br><i>Semantic Analysis of the Word "Sabil" in the Quran</i>
DOI:
https://doi.org/10.7596/taksad.v5i1.457Keywords:
yol, sebîl, Allah’ın yolu, Allah’ın rızası, imtihanAbstract
Semantic Analysis of the Word "Sabil" in the Quran
Abstract
This study examines the meaning of the word “sabil” which means road/path in the Quranic context. The travel of human beings in time and space from the very beginning time of their birth until death, means that they are on a road. Because of the road leads someone wherever he or she wants to go, the means which lead someone to God called as sabil-Allah (road of God). In this context, there are a lot of words like “sabil”, “sırat”, “tariq”, “sunen” which all means road in Quran. Then, the semantic analysis of these words which sometime have different meaning, has great importance. This work also investigates the relations between the word sabil and the trial of worldly life. Consequently, this study carries out a semantic analysis of the word “sabil” and other related words which have the same meaning.
Kur’an’da “Sebîl” Kelimesi Bağlamında “Yol” Kavramının Semantik Analiz
Öz
Bu çalışmada sebîl kelimesi bağlamında Kur’an’daki yol kavramının hangi anlamlarda kullanıldığının tespitine çalışılmıştır. İnsanoğlunun doğumundan ölümüne kadar bu dünyada hem zamanda hem de mekânda yolculuk etmek zorunda olması, onun bir yol izlediğini gösterir. Yolların insanları gitmek istedikleri yerlere ulaştırmasından mülhem olarak Allah’ın rızasına götüren tüm vasıtalara Allah’ın yolu denilmiştir. Bu bağlamda Kur’an’da sebîl, sırât, tarîk ve sünen gibi yol manasına gelen kelimelerin de önemli bir yekûn tuttuğu görülmektedir. Dolayısıyla aynı anlamı ifade etseler bile zaman zaman farklı anlam ve olgulara işaret edebilen bu kavramların semantik bir analize tabi tutulması önemlidir. Bu çalışma, aynı zamanda Kuran’da yol kavramı ile dünya hayatı ve imtihan olgusu arasında nasıl bir ilişki kurulduğunu açıklamaya çalışmaktadır. Çalışmada, sebîl kelimesinin semantik incelemesi yapılmış, ayrıca Kur’an’daki diğer yol anlamına gelen kelimeler incelenerek konu bütünlüğünün sağlanmasına gayret edilmiştir.
References
Abdülbâkî, Muhammed Fuâd (1987). el-Mu‘cemü’l müfehres li elfâzi’l-Kur’ani’l-Kerîm.
İstanbul: Çağrı Yayınları.
Alper, Hülya (2009). “Sırât-ı Müstakîm”. XXXVII. cilt. İstanbul: DİA.
Âsım Efendi, Mütercim (1305). el-Okyânûsü’l-basît fî tercümeti’l-Kâmûsi’l-muhît. İstanbul:
Matbaatü’l-Osmaniye.
Bedir, Murteza (2010). “Sünnet”. XXXVIII. cilt. İstanbul: DİA.
Begavî, Ebu Muhammed (1409). Me‘âlimü’t-tenzîl. Riyad: Dâru Tayyibe.
Beyzâvî, Kâdî Nâsıruddîn (1886/1303). Envarü’t-tenzîl ve esrarü’t-te’vîl. İstanbul: Dersaâdet Yayınları.
Bilmen, Ömer Nasûhî (2016). Kur’an-ı Kerîm’in Türkçe Meâl-i Âlisi ve Tefsiri. İstanbul: İpek
Yayınları.
Cebel, Muhammed Hasan (2010). el-Mu‘cemu’l-iştikâkî el-mu’essale li-elfâzi’l-Kur’an.
Kâhire: Mektebetü’l-Âdâb.
Cevherî, İsmâil b. Hammâd (1990). es-Sıhâh. tah. Ahmed Abdulgafûr Attâr. Beyrut:
Dârü’l-İlm li’l-melâyîn.
Cürcânî, Seyyid Şerif (2004). Mu‘cemü’t-ta‘rîfât. tah. Muhammed Sıddîk Minşâvî.
Kahire: Dârü’l-Fazîle.
Çalışkan, İsmail (2009). “İbn Rüşd’de Din Kavramının Muadilleri Olarak Şeriat ve Millet
Kavramları”. Doğu-Batı İlişkisinin Entelektüel Boyutu - İbn Rüşd’ü Yeniden Düşünmek.
Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. cilt: I. s. 115-127.
Çetin, Abdurrahman (2012). Kur’an İlimleri ve Kur’an-ı Kerîm Tarihi. İstanbul: Dergâh
Yayınları. 2. Baskı.
Dâmegânî, Hüseyin b. Muhammed (1995/1416). el-Vücûh ve’n-nezâ’ir. tah. Abdülhamîd ‘Ali. Beyrut:
Dârü’l-Kütübi’l-ilmiyye.
Dozy, Reinhart (1980). Tekmiletü’l-me‘âcimi’l-‘Arabiyye. çev. Muhammed Selîm Nu‘aymî. Bağdat: Dârü’r-Reşîd.
Kefevî, Ebü’l-Bekâ (1998). el-Külliyât. tah. Adnan Derviş - Muhammed el-Mısrî. Beyrut:
Müessesetü’r-Risâle. 3. baskı.
Ebüssuûd, Mehmed b. Mehmed. İrşâdü’l-‘akli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kitabi’l-Kerîm. tah. Abdulkâdir, Ahmed. ‘Atâ. Riyâd: Mektebetü’r-Riyâdi’l-hadîse.
Ege, Ramazan (2004). “Tarîk, Sebîl, Sırât ve Şir‘a Kelimelerinin Arap Dili Açısından
Mukayeseli Anlamları ve Kur’an-ı Kerîm’de Kullanılışları”. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi
İlahiyat Fakültesi Dergisi. sy. 19. s. 21-59.
Endelüsî, Ebû Hayyân (1993). el-Bahrü’l-muhît. tah. Adil Ahmed Abdulmevcud- Ali
Muhammed. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ilmiyye.
Endelüsî, İbn Atıyye (2001). el-Muharrarü’l-vecîz. tah. Abdüsselâm Abdüşşâfi
Muhammed. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ilmiyye.
Esed, Muhammed (2002). Kur’an Mesajı, Meal-Tefsir. çev. Cahit Koytak - Ahmet Ertürk.
İstanbul: İşaret Yayınları, 5. basım.
Ezherî, Ebû Mansur (1964/1384). Tehzîbü’l-luga. tah. Heyet. Kahire: Dârü’l-Mısriyye.
Ferâhîdî, Halîl b. Ahmed (2003). Kitâbü’l-‘ayn müretteben ‘alâ hurûfi’l-mu‘cem. tah.
Abdulhamid Hendâvî, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ilmiyye.
Feyyûmî, Ahmed b. Muhammed (1987). el-Misbâhu’l-münîr. Beyrut: Mektebetü Lübnan.
Fîrûzâbâdî, Muhammed b. Ya‘kub (1992). Besâ’iru zevi’t-temyîz fî letâ’ifi’l-kitâbi’l-‘azîz. tah. Muhammed Ali en-Neccâr. Kahire: Mektebetü’l-İlmiyye.
Fîrûzâbâdî, Muhammed b. Ya‘kub (2005). el-Kâmûsü’l-muhît. tah. Muhammed Na‘im.
Beyrut: Müessesetü’r-Risâle. 8. baskı.
Hîrî, Ebû Abdirrahmân (1996). Vücûhü’l-Kur’ani’l-Kerîm. tah. Fâtıma Yûsuf el-Hıyemî.
Şam: Dârü’s-Sekâ.
Izutsu, Toshihiko (2011). Kur’an’da Allah ve İnsan. çev. Süleyman Ateş. İstanbul: Yeni Ufuklar.
İbn Fâris, Ebu Hüseyn (1979). Mu‘cemü mekâyîsi’l-luga. tah. Abdüsselam Muhammed
Hârun. Dârü’l-Fikr.
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ (1999). Tefsîrü’l-Kur’ani’l-‘azîm. tah. Sâmi b. Muhammed esSelâme.
Riyad: Dâru Tayyibe, 2. baskı.
İbn Manzûr, Cemâleddin (t.y.). Lisânü’l-‘Arab. Beyrut: Dâru Sâdır.
İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec (1987). Nüzhetü’l-a‘yüni’n-nevâzir fî ‘ilmi’l-vücûh ve’nnezâ’ir. tah. Muhammed Abdulkerîm er-Râzi. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle. 3. baskı.
İbnü’l-Esîr, Mecdüddin (1963). en-Nihâye fî garîbi’l-hadîs ve’l-eser. tah. Tâhir Ahmed ez-Zâvî - Mahmûd Muhammed et-Tanâhî. Mektebetü’l-İslâmiyye.
İsfahânî, Râğıb. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’an. tah. Muhammed Seyyid Keylânî. Beyrut:
Dârü’l-Ma‘rife.
Komisyon (Hayrettin Karaman, Mustafa Çağrıcı, İbrahim Kâfi Dönmez, Sadrettin Gümüş)
(2006). Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. Ankara: DİB Yayınları. 2. baskı.
Kurtubî, Ebû Abdillâh (2006). el-Câmi‘ li-ahkâmi’l-Kur’an. tah. Abdullah et-Türkî.
Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
Mahallî Celâleddin – Süyûtî Celâleddin. Tefsîrü’l-Celâleyn. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife.
Mukâtil b. Süleyman (2006). el-Vücûh ve’n-nezâ’ir fi’l-Kur’ani’l-azîm. tah. Hatim Salih
ed-Dâmin. Bağdat: Merkezu Cum‘ati’l-Mâcid.
Mukâtil b. Süleyman (1998). et-Tefsîrü’l-kebîr. tah. Abdullah Mahmûd Şehhâte. Merkezu
Tahkîki’t-türâs.
Mukâtil b. Süleyman (1980). Kitâbu tefsîri’l-hamsi mi’e ‘âye mine’l-Kur’an. tah. Isaiah
Goldfeld. Şifâ Amr. Filistin: Dârü’l-Meşrik.
Necefî, Alî Ekber (1312). et-Tuhfetü’n-nizâmiyye fi’l-furûki’l-ıstılâhiyye. Haydarâbad.
Nesefî, Abdullah b. Ahmed (1993). Medârikü't-tenzîl ve hakâ’iku't-te’vîl. İstanbul: Eda
Neşriyat.
Okuyan, Mehmet (2001). Kur’an’da Vücûh ve Nezâir -Çokanlamlı Kavramlar, Kelimeler
ve Edatlar-. Samsun: Etüt Yayınları.
Özsoy, Ömer (1999). Sünnetullah - Bir Kur’an İfadesinin Kavramlaşması. Ankara: Fecr
Yayınevi. 2. baskı.
Râzî, Fahreddîn (1981). Mefâtîhu’l-gayb. Beyrut: Dârü’l-Fikr.
Taberî, Ebû Ca‘fer (2001). Câmi‘u’l-beyân ‘an te’vîli âyi’l-Kur’an. tah. Abdülmuhsin etTürkî.
Kahire: Dâru Hicr.
Tehânevî, Muhammed A‘lâ (1996). Mevsû‘atü keşşâfi ıstılâhâti’l-fünûn ve’l-‘ulûm. tah. Ali Dahrûc ve diğerleri. Lübnan: Mektebetü Lübnan.
Türcan, Talip (2010). “Şeriat”. XXXVIII. Cilt. İstanbul: DİA.
Urfalıoğlu, Nur (2009). “Sebil”. XXXVI. Cilt. İstanbul: DİA.
Yazır, Muhammed Hamdi (2011). Hak Dini Kuran Dili. sad. İsmail Karaçam ve diğerleri. İstanbul:
Azim Dağıtım.
Yıldız, İbrahim (2015). Kur’an’da Sebîlüllah Kavramı. Bursa: Emin Yayınları.
Zeccâc, Ebû İshâk (1988). Me‘âni’l-Kur’an ve i‘râbüh. tah. Abdülcelîl Abdüh Şebelî.
Beyrut: Alemü’l-kütüb.
Zemahşerî, Mahmud b. Ömer (1998). Esâsü’l-Belâga. tah. Muhammed Bâsil. Beyrut:
Dârü’l-Kütübi’l-ilmiyye.
Zemahşerî, Mahmud b. Ömer (1998). el-Keşşâf ‘an hakâikı gavâmizi’t-tenzîl ve ‘uyûni’lekâvîl fi vücûhi’t-te’vîl. tah. Halîl Me’mûn Şeyha. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
All papers licensed under Creative Commons 4.0 CC-BY.- Share — copy and redistribute the material in any medium or format
- Adapt — remix, transform, and build upon the material for any purpose, even commercially.
Under the following terms:
Attribution — You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
- No additional restrictions — You may not apply legal terms or technological measures that legally restrict others from doing anything the license permits.
